نقش داده های فضایی در رونق اقتصاد دیجیتال درآمد حاصل از داده های فضایی تا سال 2028
آنی تل: داده های مبتنی بر فضا در سالیان اخیر نقش رو به ازدیادی در تشکیل و تقویت اقتصاد دیجیتال ایفا کرده اند.
به گزارش آنی تل به نقل از مهر؛ رشد فناوری پرتاب گرهای قابل استفاده مجدد و توسعه شبکه های ماهواره ای، هزینه های پرتاب و نگهداری ماهواره ها را به میزان شایان توجهی کاهش داده است. ادغام هوش مصنوعی با داده های فضایی از طرف دیگر، ادغام هوش مصنوعی با معماری های رایانش ابری و لبه نه فقط امکان تحلیل بلادرنگ داده های فضایی را فراهم ساخته، بلکه بستری گسترده برای خلق ارزش افزوده در عرصه های گوناگون، از کشاورزی و محیط زیست گرفته تا خدمات مالی و ارتباطات، به وجود آورده است. هم زمان با این تحولات، «اقتصاد فضا» نیز توجه رو به ازدیادی را از طرف دولت ها و بخش خصوصی به خود جلب کرده است. برمبنای برآوردهای صورت گرفته، پیش بینی می شود طی دهه آینده، حجم مبادلات مالی، تحقیقاتی و صنعتی در رابطه با داده های مبتنی بر فضا رشد شایان توجهی داشته باشد. در این یادداشت تحلیلی، نگاهی خواهیم داشت به مهم ترین روندهای فناوری و کاربردی در عرصه داده های فضامحور و بررسی خواهیم کرد که چگونه این داده ها، هم گام با زیرساخت های نوین اقتصاد دیجیتال، می توانند خدمات نوآورانه را پیش ببرند و رقابت پذیری کسب وکارها را تقویت نمایند. همچنین، چشم اندازی از فرصت ها و چالش های پیش رو ارائه می دهیم تا روشن شود همگرایی داده های فضایی و فناوری های پیشرفته چه نقشی در توسعه و رشد طولانی مدت اقتصاد دیجیتال ایفا خواهدنمود. حجم داده های فضایی به ۲۳۰ پتابایت داده می رسد طبق گزارش «ABI Research»، یک مؤسسه تحقیقاتی و تحلیلی فعال در حوزه فناوری های نوظهور، درباره ی «منظومه های ماهواره ای و برنامه های پرتاب ۲۰۲۴» (Satellite Constellations and Launch ۲۰۲۴)، حال بالاتر از ۱۰ هزار ماهواره فعال در مدار زمین قرار دارند که بالاتر از ۹۰۰ عدد از آنها به رصد زمین (شامل اپتیک، رادار و هواشناسی) اختصاص یافته اند. پیش بینی می شود تا سال ۲۰۳۲، این تعداد به بالای ۲۳۰۰ ماهواره افزایش پیدا کند. همین طور برآوردهای صنعتی حاکی از آنست که هر ماهواره رصد زمین (EO) به طور متوسط روزانه تا ۱۰۰ ترابایت داده تولید می کند؛ رقمی که در سال ۲۰۳۲ می تواند به مجموع ۲۳۰ پتابایت داده در روز برسد. این حجم انبوه از داده، با توسعه مدلهای هوش مصنوعی و پلت فرم های پردازش پیشرفته، بستری مناسب برای تحلیل های گسترده در عرصه های مختلف فراهم می سازد. طبق گزارش های پخش شده، به موازات رشد حجم داده های فضایی، توان پردازشی در عرصه هوش مصنوعی نیز به سرعت بالا رفته است. اپراتورهای رصد زمین و شرکت های تحلیل داده، مدلهای قدرتمند هوش مصنوعی را توسعه داده اند تا بتوانند از داده های ماهواره ای با دقت و سرعت بیشتری بهره گیرند. این روند می تواند به ایجاد خوشه های تخصصی هوش مصنوعی منجر شود که برخی بر داده های اینترنتی (مانند شرکت های فعال در عرصه مدلهای زبانی بزرگ) متمرکز هستند و برخی دیگر بر داده های بدون برچسب فضایی (نظیر مدلهای بنیادین یا «FM»). چنین مدل هایی می توانند دقت تحلیل تصاویر ماهواره ای را بمراتب بالا برند و بینش های راهبردی ارزشمندی در اختیار تصمیم گیران قرار دهند. برآوردهای انجام شده حاکی از آنست که داده های فضامحور مدت هاست در عرصه های محیط زیست، کشاورزی، نظامی و اقتصادی کاربرد داشته اند اما افق پیشِ رو فراتر از پیش بینی بلایای طبیعی یا پایش تحرکات نظامی است. بطور مثال، سامانه های خودران می توانند با اتکا بر داده های ماهواره ای، تصویری فراتر از محدوده سنسورهای محلی به دست آورند. همین طور کارشناسان معتقدند که تلفیق نقشه های سه بعدی فضای شهری و جاده ای با داده های آنی ماهواره ای و هوش مصنوعی، تحولی مهم در خودرو های خودران، پهپادها و تاکسی های هوایی به وجود خواهد آورد. علاوه بر موارد ذکر شده، اپراتورهای خدمات ارتباطی (CSP) و شرکت های مخابراتی نیز می توانند به کمک این داده ها، قطعی های شبکه یا حملات سایبری را پیش بینی کرده و شبکه های دارای قابلیت خودترمیمی را پیاده سازی کنند. کاربرد عملی داده های فضایی در افزایش امنیت و پایداری شبکه ها بی شک با گسترش حملات سایبری و پیچیدگی بیش از پیش زیرساخت های دیجیتال، نیاز به ابزارهای پیشرفته برای نظارت، پیشگیری و واکنش سریع به تهدیدات سایبری بالاتر از هر زمان دیگری احساس می شود. داده های فضایی می توانند به عنوان یک ابزار کلیدی در شناسایی الگوهای نامعمول، پیش بینی تهدیدات و تقویت امنیت سایبری مورد استفاده قرار گیرند. این داده ها امکان رصد کارهای غیرعادی، نظارت بر نقاط حساس و تشخیص رخدادهای غیرمعمول را در مقیاس جهانی فراهم می سازند. اپراتورهای مخابراتی و شرکت های ارائه دهنده خدمات اینترنتی می توانند با بهره بردن از داده های ماهواره ای، اقداماتی پیش دستانه برای روبرو شدن با حملات سایبری اتخاذ کنند. تحلیل داده های فضایی به فعالان این عرصه کمک می نماید تا تغییرات ناگهانی در ترافیک شبکه، حملات توزیع شده منع سرویس (DDoS) و الگوهای رفتاری مشکوک را شناسایی کرده و واکنش سریع تری به آنها نشان دهند. بعلاوه، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین می توانند این داده ها را تحلیل کرده و سامانه های دفاعی خودکار را برای روبرو شدن با تهدیدات احتمالی تقویت نمایند. از طرف دیگر، در مواقع بحران یا اختلالات گسترده، ماهواره ها می توانند به عنوان یک لایه پشتیبان برای زیرساخت های زمینی عمل کنند. در صورت وقوع حملات سایبری گسترده، بلایای طبیعی یا خرابی های فنی، ارتباطات ماهواره ای می توانند بصورت مستقل به مدیریت بخشهایی از شبکه و انتقال داده ها بپردازند. این توانایی، اهمیت استفاده از شبکه های ماهواره ای برای تقویت تاب آوری سیستم های دیجیتال را برجسته می سازد و به شرکت های فناوری، دولت ها و نهادهای امنیتی امکان می دهد در مقابل تهدیدات نوظهور، واکنشی سریع و کارآمد داشته باشند. توسعه فناوری لبه؛ راهکاری برای روبرو شدن با چالش های پیش رو با وجود همه مزایای ذکر شده برای کاربردهای منظومه های ماهواره ای و داده های مبتنی بر فضا، توسعه این فناوری بازهم با چالش های مختلفی رو به رو است. یکی از اصلی ترین محدودیت ها در استفاده از داده های فضایی، محدودیت زمانی هنگام برقراری ارتباط بین ماهواره و ایستگاه های زمینی است. برای کاهش این فاصله، برخی شرکتها به پیاده سازی محاسبات لبه بر بستر ماهواره ها روی آورده اند تا بخش قابل توجهی از داده ها را قبل از ارسال به زمین در مبدأ پردازش کنند. این تکنیک، علاوه بر کاهش نیاز به پهنای باند برای ارسال داده های خام، امکان ارائه اطلاعات نزدیک به زمان واقعی (Near Real-Time) را بیشتر می کند. از طرف دیگر، گسترش چنین نگاهی می تواند زمینه ساز ایجاد شبکه های ماهواره ای باشد که داده ها را بطور مستمر دریافت، پردازش و توزیع می کنند. هم زمان با پیشرفت مدلهای هوش مصنوعی، همگرایی فضای فیزیکی و فضای دیجیتال عمق بیشتری می یابد. استانداردهای مخابراتی مانند «۳GPP NTN» (شبکه های غیرزمینی) در پی ادغام زیرساخت های زمینی و فضایی هستند و مدلهای هوش مصنوعی نیز به طرف ترکیب داده های چندمنظوره حرکت می کنند. در چنین ساختاری، تحلیل یک رویداد می تواند بطور هم زمان بر داده های شبکه های زمینی، ماهواره ای، سنسورهای محلی و حتی داده های اجتماعی تکیه کرده و تصویری جامع از واقعیت عرضه نماید. سخن پایانی روند روبه رشد پرتاب و بهره برداری از ماهواره های رصد زمین در کنار توسعه هوش مصنوعی و روش های پردازش پیشرفته، مبین آنست که داده های فضایی به یکی از مؤلفه های کلیدی رشد و نوآوری در اقتصاد دیجیتال بدل شده اند. از پیشرفت زیرساخت های ارتباطی و امنیت شبکه گرفته تا پشتیبانی از سامانه های خودران و ارائه تحلیل های دقیق در عرصه های گوناگون، داده های مبتنی بر فضا فرصتی فراتر از کاربردهای سنتی ماهواره ها، همچون هواشناسی و حوزه دفاعی برای کسب وکارها و دولت ها فراهم می کنند. درآمد حاصل از داده های فضایی تا سال ۲۰۲۸ برآوردهای انجام شده از طرف کارشناسان حاکی از آنست که درآمد حاصل از فروش و تحلیل داده های رصد زمین تا سال ۲۰۲۸ به بالای ۶ میلیارد دلار خواهد رسید؛ رقمی که رشد سالانه ترکیبی (CAGR) حدود ۱۵ درصد را بین سالیان ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۸ نشان میدهد. در چنین شرایطی، سرمایه گذاری در محاسبات لبه فضایی و پیشرفت استانداردهای مخابراتی فضایی می تواند به رفع محدودیت های زمانی و پهنای باند کمک کرده و موقعیت رقابتی را برای فعالان این عرصه تقویت نماید. در نهایت، انگار ترکیب داده های فضایی با مدلهای پیشرفته هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، بستر خلق راهکارهایی نوآورانه برای روبرو شدن با چالش های جهانی و گسترش مداوم زیرساخت دیجیتال را فراهم می آورد. تمرکز هم زمان بر زیرساخت های فضایی و سامانه های تحلیل پیشرفته، کلید ماندگاری و رونق در عصر تازه اقتصاد داده محور خواهد بود.
منبع: آنی تل
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان آنی تل در مورد این مطلب